DİYARBAKIR BOĞAZKERE ÜZÜMÜ

No: 687 – Menşe Adı

DİYARBAKIR BOĞAZKERE ÜZÜMÜ
Tescil Ettiren
DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI
Bu coğrafi işaret, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında
12.02.2018 tarihinden itibaren korunmak üzere 10.03.2021 tarihinde
tescil edilmiştir.
Değişiklik İlanı:
16.07.2021 tarih ve 105 sayılı Bülten
Tescil No : 687
Tescil Tarihi : 10.03.2021
Başvuru No : C2018/048
Başvuru Tarihi : 12.02.2018
Coğrafi İşaretin Adı : Diyarbakır Boğazkere Üzümü
Ürün / Ürün Grubu : Üzüm / İşlenmiş ve işlenmemiş meyve ve sebzeler ile mantarlar
Coğrafi İşaretin Türü : Menşe adı
Tescil Ettiren : Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası
Tescil Ettirenin Adresi : Dr. Yusuf Azizoğlu Caddesi No:2 Fiskaya Yenişehir DİYARBAKIR
Coğrafi Sınırı : Diyarbakır ili
Kullanım Biçimi : Diyarbakır Boğazkere Üzümü ibaresi ve menşe adı amblemi, ürünün
kendisi veya ambalajı üzerinde yer alır. Ürünün kendisi veya ambalajı
üzerinde kullanılamadığında, Diyarbakır Boğazkere Üzümü ibaresi ve
menşe adı amblemi, işletmede kolayca görülecek şekilde bulundurulur.
Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri:
Diyarbakır’da üzüm yetiştiriciliğinin geçmişi, yüzyıllar öncesine dayanır. Özellikle şarap üretimi amacıyla
yaygın yetiştiriciliği bulunan ve ayrıca pekmez, pestil, şıra, sucuk, kesme gibi ürünlerin üretiminde de kullanılan
Diyarbakır Boğazkere Üzümü, Boğazkere çeşidi üzümden elde edilir. Damakta buruk tat bırakan mor-siyah renkli
üzümdür. Ürünün özelliklerine aşağıda yer verilmektedir.
Morfolojik özellikleri
Gövde: Dayanıklı ve orta kuvvetlidir.
Bir yaşlı dallar: Orta uzunlukta, esmer kırmızı renkte boğumlar düz ve boğum arası orta uzunluktadır.
Sülükler: Zayıf (ince), yeterli sayıda birer aralıkla dizilmiş, orta uzunlukta iki çatallı üzeri düz ve yeşil
renktedir.
Yapraklar: Orta büyüklükte, beş dilimli kenarları dişli, genişliği uzunluğundan fazla, üst yüzü açık yeşil
renkte parlak ve tüysüz altyüzlü, yaprak sapı oyuğu orta derinlikte dar, az veya çok kapalı yaprak sapı orta
uzunlukta ve kalınlıkta karakteristik kırmızı renktedir.
Salkımlar: Orta büyüklükte, muntazam, çift omuzlu salkımları sık ve orta iriliktedir.
Sap: Kırmızı renkte, orta uzunlukta ve kalınlıktadır.
Taneler: Orta büyüklükte yeknesak, yuvarlakça, mor siyah renkli ve parlaktır. Kabuk kolayca soyulur, tane
sapı kısa ve kırmızıdır. Hafifçe çekme ile tane kolayca kopmakta fakat olgunlaşmış üzümlerde bile kendi kendine
düşmez.
Morfolojik özellikleri:
Salkım
şekli
Salkım
iriliği
Çekirdek
sayısı
Tane şekli
ve iriliği Tane rengi Olgunlaşma
zamanı
Budama
isteği
Kanatlı
konik İri 2-3 Yuvarlak –
iri Mor – siyah Geç Karışık
Fiziksel ve kimyasal özellikleri:
SÇKM (Suda çözünür kuru madde) (en az, %) 17-23
Titre edilebilir asitlik (Tartarik asit cinsinden) (en az, %) 5-7
Salkım ağırlığı (en az, g) 100-300
Şıra oranı (en az, %) 55-75
100 tane ağırlığı (en az, g) 150-250
pH 3-3,5
Salkım boyu (en az,mm) 70-150
Salkım eni (en az, mm) 50-100
Tane boyu (en az, mm) 10-16
Tane eni (en az, mm) 8-13
Üretim Metodu:
Fidan Temini
1.Çelik ile üretim: Yöredeki geleneksel üretim biçimidir. Kullanılan çelikler odun çelikleri olup 1 yaşlı adi
çelik veya dipçikli çelikler kullanılır. Çelikler erken ilkbaharda omcalar uyanmadan önce ve 30-45 cm uzunluğa
erişince kesilir. Kuruyan omcaların yerine dikilerek veya köklendirilip yeni bir bağ tesisi için kullanılır.
2.Daldırma yöntemi ile üretim: Omcadan (asmadan) uzanan bir veya birkaç sürgün toprağa daldırılıp tekrar
çıkarılarak üretim gerçekleştirilir. Ayrıca değişik daldırma yöntemleri de kullanılır.
3. Aşıl fidan kullanılarak yapılan üretim: Amerikan asma anaçları üzerine aşılı Diyarbakır Boğazkere Üzümü
fidanlarının, fidan üreticilerinden satın alıp bağ tesisi yapılmasıdır.
Kültürel İşlemler
1.Toprak işleme: Üretim aşamalarından biri toprak sürümüdür. Diyarbakır Boğazkere Üzüm yetiştiriciliği
yapılan bağlarda yılda 2 – 3 kez toprak işlenir. Traktörün girebildiği yerlerde pulluk veya kültivatör kullanılır. Diğer
yerlerde atla sürüm, belleme veya bel çapası kullanılır.
2. Gübreleme: Genellikle yanmış ahır gübresi kullanılır. Her omcanın etrafına 5-6 kürek veya dekara 2-3 ton
olacak şekilde yanmış ahır gübresi toprağa karıştırılır. Ticari gübre olarak genellikle ilkbahar ve yaz aylarında azotlu
ve fosforlu gübreler kullanılır.
3. Budama: Yaz budaması için yöresel kısır (obur sürgün) alma da denilen sürgünler alınır. Terbiye şekli ise
yöresel terbiye şekli olan serpenedir. Kış budaması, uzun budama ile bir sürgünde en az 8-10 göz ve bir omcada
ortalama 3-4 bir yaşlı dal bırakılır. Ayrıca bazı üreticiler yaşlanmış omcalarda gençleştirme budaması da yapar.
4. Sulama: Sulama genellikle yapılmamakta ve yaygın olarak susuz bağcılık yapılır. Ancak son yıllarda
Diyarbakır Boğazkere Üzümü bağlarında damla sulama sistemi kurulmuştur.
5. Zirai mücadele: Bağlarda koruyucu ilaçlama olarak küllemeye karşı kükürt ve sıvı gübre kullanımı
yaygındır. Diğer bazı hastalık ve zararlılar ile mücadele de kimyasal ilaçlama yapılır.
6. Hasat: Diyarbakır Boğazkere Üzümü bağlarında hasat, eylül-ekim aylarında elle yapılır.
Denetleme:
Denetimler; Diyarbakır İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün koordinasyonunda ve Diyarbakır İl Tarım ve
Orman Müdürlüğü, Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi ile
Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsünden ürün hakkında bilgi sahibi birer personelin katılımıyla oluşan
en az 3 kişilik denetim mercii tarafından gerçekleştirilir. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak, ayrıca şikâyet
halinde ve gerekli görülen durumlarda her zaman yapılır.
Denetim mercii tarafından; Diyarbakır Boğazkere Üzümünün üretiminde kullanılan fidanların temini ve
kültürel işlemlerin uygunluğu ile Diyarbakır Boğazkere Üzümü ibaresinin ve menşe adı ambleminin kullanımının
uygunluğu denetlenir.
Denetim mercii, kamu kuruluşlarından veya özel kuruluşlardan veya bunlarda görevli uzman gerçek veya
tüzel kişilerden denetimin gerçekleştirilmesi sırasında faydalanabilir veya hizmet satın alabilir. Tescil ettiren,
hakların korunmasında hukuki süreçleri yürütür

DİYARBAKIR BOĞAZKERE ÜZÜMÜ

Coğrafi İşaret Tescilinin Coğrafi Sınırı: Diyarbakır ili

Coğrafi İşaret Tescil Yılı: 2021

Coğrafi İşaret Tescil No: 687

Coğrafi İşaret Türü: Menşe

Coğrafi İşaret Ürün Kategorisi: Tarım

Coğrafi İşaret Ürün ve Grubu: Üzüm / İşlenmiş ve işlenmemiş meyve ve sebzeler ile mantarlar

• İklim ve toprak yapısı özellikleriyle tarihsel olarak zengin asma genotip çeşitliliğine sahip bir bölge olan Mezopotamya’nın kadim kentlerinden Diyarbakır, üzümün etrafında gelişen agrobiyoçeşitlik açısından önemli bir merkezdir. Yöresel çeşitler üzerine yapılan çalışmalar sayesinde bölgedeki bağlarda yetiştiriciliği yapılan 75 adet farklı özelliklerde yöresel çeşit kayıt altına alınmıştır. Boğazkere üzüm çeşidi bu yöresel çeşitler arasında en öne çıkanıdır.
• Diyarbakır ili üzüm yetiştiriciliği açısından son derece uygun toprak ve iklim koşullarına sahiptir. Özellikle iklimden kaynaklanan gece gündüz sıcaklık farkının fazlalığı ve bölgenin volkanik toprak yapısı Boğazkere’nin Diyarbakır ile özdeşleşmesini sağlamıştır.
• Diyarbakır Boğazkere Üzümü bölgede izi sürülebilen 100 yılı aşkın bir üretim kültürü ve tarihine sahiptir. Eskiden bu bölgede yaşayan Ermeni ve Süryani nüfusun şarap üretiminde Diyarbakır’da üretilen Boğazkere üzümünü tercih ettiği biliniyor. Bölgede yüz yaşının üstünde olduğu tahmin edilen bağlar var ve meyve vermeye devam ediyor.
• Diyarbakır Boğazkere Üzümü, Türkiye’de yetiştiriciliği yapılan yerli şaraplık çeşitleri içinde yöreden kaynaklı sahip olduğu özelliklerle farklılaşan, tercih edilen, ünü ülke sınırlarını da aşan değerli bir üzüm çeşididir.
• Kendine has aroması ve dilin gerisinde, boğaza yakın yerde bıraktığı kuruluk ve burukluk hissi, “boğazı kermesi” bu üzüme ismini vermiş, namını kazandırmıştır.
• Boğazkere üzümünden şarap üretiminin yanı sıra pekmez, pestil, şıra, sucuk, kesme gibi ürünlerin üretiminde de kullanılıyor.